Ar Bobl (1904 - 1914)

Le journal de Taldir Jaffrennou: "le Peuple"

[PNG] ArBobl_logo_100

Identifiez-vous pour accès privé

Déconnexion.

 

14/08/2023

 

 

            Cette page a été complétée en octobre et novembre 2018

 

LES DELITS ...


Cette page contient des entrefilets concernant les communes de

Motreff (3), Plouguer (2), Cléden-Poher, Plounévézel, Poullaouen

Scrignac (3), Brennilis, La Feuillée, Locmaria-Berrien, Landeleau, Châteauneuf-du-Faou, Saint-Thois

Bourbriac, Carnoët (2), Plourac'h, Duault,  Lohuec, Maël-Carhaix (2), Tréogan, Le Moustoir, Locarn, Sainte-Tréphine, Guiscriff, Le Saint (2), Gourin (3), Roudouallec, Lanvénégen

 

   On retranscrit, d'abord,  ici les délits rapportés par Ar Bobl. On s'apercevra que Taldir dispose, à Carnoët, sa commune natale, d'un observateur discret qui le tient informé

   On rapporte ensuite les jugements rendus par les juges de paix du Poher au cours de la Belle Epoque

I) Les délits signalés par Ab Bobl:

Guiscriff - Lettre d'insultes


Guiscri - Insultadek

Jan ar Gall, Konsailler, an neuz glemenet d'an tribunal doc'h Job Taburet, doc'h Konk-Leon, hag an neuz skrivet eul lizer insult d'eon

Guiscriff - Insultes

Jean Le Gall, conseiller municipal, a esté en justice contre Joseph Taburet, du Conquet, qui lui a adressé une lettre d'insultes.
Ar Bobl, n ° 37, 3 juin 1905
Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014



Carnoët

Karnoët - Eur briz-zod

Al lun 24 deuz ar miz all, Louis S... deuz Karnoët, a antreaz e ti ar c'higer, an Ao. Jean-Mari Couillec, hag a glaskaz chikan deuz e ouvrierien.. Kaset oa meaz an ti, mez pa oa erru var ar ru, e sklapaz pejou mein gant ar prennestrou, hag a dorraz ter gueren. Menasi a reaz ive lac'ha greg ar c'higer hag "ober e affer" d'unan euz ar mevelien, Theodore Paul. Ar jandarmed a zeuaz an de varlec'h var ar plas d'ober eun ankêt.
Carnoët - Un "dingue"

Le lundi 24 du mois dernier, Louis S... , de Carnoët, entra dans la boutique du boucher, Jean-Marie Couillec et chercha chicane à ses ouvriers. Expédié dans la rue, il lança des pierres dans les fenêtres et cassa trois vitres. Il menaça aussi de tuer la femme du boucher et de faire son affaire à l'un des employés, Théodore Paul. Les gendarmes vinrent le lendemain sur place faire une enquête
Ar Bobl, n° 7, 5 novembre 1904 Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014

 

Gourin: grivèlerie, 1906


Gourin - Etre marc'hadour ha labourer

Dilun diveza, Noël Duigou, labourer-douar en Boutlury, parrez ar Sent, en devoa gwerzet er  foar Gourin, daou bemoc'h evid eur som arc'hant arc'hanta dri skoed ha tri-ugent ha pevar real. Digouezet an noz hag ar mare da gemeret an train, heman en em rentaz beteg ar gar evit beza paeet gant ar marc'hadour.

 Kavout a rez heman hag a oa o vont ebarz an train hag a c'houlennaz digantan e arc'hant. "Sell, eme ar marc'hadour, setu da gont aze" en eur dol war prenestr ar gar eur som bennag ha kerkent hen a bignaz en train, just pa oa o tibrada.

   Duigou ne gavaz ket e gont, klemm a reaz, mez re zivezad, ar marc'hadour a oa pell. Kaset en deuz klemm d'ar jandarmiri.

Gourin - Entre marchand et cultivateur

Lundi dernier, Noël Duigou, cultivateur au Boutlury, commune du Saint, avait vendu deux porcs pour la somme en espèces sonnantes et trébuchantes de 63 écus (1) et 20 sous. Au crépuscule, il se rendit à la gare pour prendre le train et toucher l'argent convenu.

   Il trouva le marchand qui allait monter dans le train et lui réclama le paiement."Tiens, dit le marchand, voilà ton compte" : une somme qualconque sur une table près de la fenêtre de la gare et aussitôt il grimpa dans le train, alors que celui-ci d'ébranlait.

   Duigou ne trouva pas son compte, se plaignit, mais trop tard, le marchand était déjà loin. Duigou déposa une plainte à la gendarmerie 

 Ar Bobl, 24 novembre 1906  Traduction: Jean Yves MICHEL, mai 2017

 

Motreff - Grivèlerie

Lezvarn koreksional Kastellin - Motreff

Ernest Quenet, nao blâ varnugent, mengleuier er Vilin Neve, a zo aet deuz Keraez da Votreff 'barz an tren heb lilled. En erreruont en gar Motreff, e c'haloupaz da guzet en hostaleri intanvez Montfort. Mez eun den impliet var an hent houarn a zigoachaz anean. Ugent real amand.
Tribunal correctionnel de Châteaulin - Motreff

Ernest Quenet, 29 ans, carrier d'ardoises au Moulin neuf, voyageant en train de Carhaix à Motreff sans billet. En arrivant à la gare de Motreff, il courut se cacher dans l'auberge de la veuve Montfort. Mais un cheminot le découvrit. 5 Francs d'amende
Ar Bobl, n° 34, 13 mai 1905 Traduction: Jean Yves Michel, avril 2014

 

 Maël-Carhaix: grivèlerie

 

Mael-Keraez - Gwerzidigez goude sêzi

 Eur plac'h, gwreg Auffret, labourer-douar er Ferty, parrez Mael, ha deuz gwerzet, goude ma oa bet laket ar sêzi varnhi gant he c'hreansourien, eur veuh prizet 40 skoed.

Maël-Carhaix - Vente illicite après saisie

L'épouse d'Auffret, cultivateur au Ferty, commune de Maël, a vendu, après que ses créanciers l'eussent fait frapper de saisie, une vache estimée 40 écus.

Ar Bobl, n° 53, 23 septembre 1905 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Vol à Scrignac

 

Skrignak - Laëron

  N'eus ket pell, eun noz, Paulin G., deuz Keroue, a glevaz trouz dirag he zi. Sevel a reaz hag a welaz c'houec'h gwaz o krouga deuz eur wenn eur gwas all. Goude-ze, daou euz an torfetourien-ze a dosteaz deuz an ti, hag a skoaz var an nor. Paulin a c'haloupaz da goac'h drek ar pres. An daou zen a zivarc'haz an nor hag heb bez a nec'het e kemerc'hont an arc'hant a oa en direten hag e-kuit. Deus ar mintin, e teuchet da zigrouga an den krouget. Allaz, eur sant plouz ne oa ken !

   Paulin a lavar a zo bet c'hoariet beb sort troiou kam e giz-ze d'ê allaz, ha douget ha deuz klemm d'ar jandarmeri

Scrignac - Larcin

  Il y a peu, une nuit, Pauline G., de Keroue, entendit du bruit devant sa maison. Elle se leva et vit six hommes qui en oendaient un septième à un arbre. Ensuite, deux criminels s'approchèrent de la maison et frappèrent à la porte. Pauline courut se cacher derrière une armoire. Les deux individus dégongèrent la porte et, sans être inquiétés, prirent l'argent du tiroir et s'en furent. Au matin, elle tâcha de dépendre le pendu. Héla, ce n'était qu'un sac de paille.

    Paulin affirme que malheureusement on lui a joué toutes sortes de tours tordus de ce genre et a porté plainte à la gendarmerie

 Ar Bobl, n° 229, 15 mai 1909
 Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014

 

Vol divers à Motreff

 

Motreff - Laëronsiou

Dimeurz da noz, laëron a zo antreet ebarz klud-ier ar Goff, hostiz er bourk, hag o deus  kaset ganté diou bolez ha pemzek vi. Daou benn-ier a zo bet laëret ive  da Gadiou, kemener er bourk.

   Ar gontel he doa zervijet da ziwada ar ier a zo bet kavet.

   E memez nozvez, patatez a zo bet laëret deuz parkou Fransou Moullek ha Josef Jegou. Ankêt a zo great da glask piou eo ar straberien-ze, pere na vankint ket da vout tapet abred pe zivezad

 Motreff - Vols

 Mardi, dans la nuit, un voleur s'est introduit dans le poulailler de Le Goff, aubergiste au bourg et a emporté deux poules et 15 oeufs. Deux poules ont aussi été volées à Cadiou, tailleur au bourg. Le couteau qui a servi à égorger les volatiles a été retrouvé.

   La même nuit, des pommes de terre ont été volées dans les champs de François Moullec et Joseph Jegou. Une enquête ne manquera, tôt ou tard, d'identifier ces gens indignes afin de leur mettre la main au collet.

 Ar Bobl, n° 95, 14 juillet 1906

 Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2013

 

 

 

Encore à Motreff...

 

Toul al laêron - Lavaret zo bet dija ne zihane ket al laëron da c'hoari o fenn en Motreff.

  An noz all, eur somm a 685 lur a zo bet laëret d'ar Guillerm, hostiz en Kcec'hen-Bohic gant eun den hag a zo antreet en ti dre ar c'hao.

Le trou aux voleurs. Nous avons déjà écrit que les voleurs ne cessent de se creuser les méninges à Motreff.

  L'autre nuit, une somme de 685 francs a été dérobée à Guillerm, aubergiste à Krec'hen-Bohic, par un individu qui est entré dans la maison par la cave.

Ar Bobl, 3 avril 1909 Traduction: Jean Yves MICHEL, 22 ctobre 2018

 

 

L'hebdomadaire morlaisien "L'Echo du Finistère" (1905-1912) rapporte dans son numéro 197 daté du 11 septembre 1909, un conflit se situant à Plounévézel

    "Un jugement intéressant

    M. le juge de Paix de Carhaix vient de rendre un jugement très intéressant. Depuis plusieurs mois, une affaire au sujet de la vente d'une bête par un cultivateur à un boucher expéditionnaire, était pendante devant le tribunal.

   En mai 1909, M. Mével, un très honorable cultivateur de Plounévézel, vendait sur le marché de Carhaix une jeune vache à M. Le Moal, boucher à Guingamp. La vache fut expédiée et abattue. M. Le Moal déclara que la viande fut saisie pour cause de tuberculose et, de ce fait, refusait de payer l'animal. M. Mével protesta naturellement: d'où le procès.

   Plusieurs audiences ont été tenues. Le boucher acquéreur exhiba une peau de vache que ses collègues déclarèrent être bien celle de l'animal vendu par M. Mével, mais les voisins de ce dernier affirmèrent, eux, que le contraire était la vérité.

    Enfin, M. le juge de paix de Carhaix a rendu son jugement fortement motivé, par lequel M. Le Moal, boucher, a été condamné à tous les dépens et à des dommages-intérêts envers M. Mével. Notons que l'opinion se montre très satisfaite de ce jugement qui est intéressant pour les éleveurs"

    


Locmaria-Berrien: sabotage

 Locmaria - Eur fallagriez divalo: klask a rer an den koupabl

 Ar sadorn da noz, 29 a viz kerzu, eun den fallakr bennag pe eur farser dleet boued mad d'ar galiou, a neuz digoret an duelen var vapeur-braz an Aotrou J.F. Ar Guillou, marc'hadour koat en gar Locmaria, ha leusket da vond er-meaz an dour a oa barz, tost da 1500 litrad !

  Pa 'n em gavaz ar mekanisian  d'al lun vintin 31 a viz Kerzu, e welaz eürusamant  an dour  o redek dre ar c'hok digor, hag a serraz anean.. Mez komprenet petra vije erruet mar vije  eat  da domma ar mekanik; heb he dour, honma a vije  foutuet net , hag ouvrierien Guillou ha Guillou e-hunan o dije bet  eur c'holl braz divar-ze.

  Ar jandarmed a zo  bet prevenet hag o maint  o klask an haillevod  a neuz great an dra-ze.

 Locmaria - Une scélératesse odieuse: on cherche le coupable

Dans la nuit du samedi 29 décembre, un scélérat quelconque ou un farceur, un gibier de bagne, a ouvert le robinet de la grande machine à vapeur appartenant à M. Le Guillou, marchand de bois à la gare de Locmaria, et laissé ainsi s'écouler l'eau contenue dans la chaudière, remplie de quelques 1500 litres !

 Quand, le lundi 31 décembre, le mécanicien s'aperçut, heureusement, que l'eau se répandait par l'ouverture, il ferma le robinet

  Mais comprenez ce qui se serait produit si la machine avat été mise en route; sans eau, elle aurait été fichue et les ouvriers de Guillou et ce dernier auraient essuyé une forte perte lors d'une telle catastrophe.

   Les gendarmes, prévenus, sont sur les traces du vaurien auteur de ce mauvais coup.

 Ar Bobl, n° 119, 5 janvier 1907
Traduction: Jean Yves Michel, janvier 2014

 

Le Saint: l'église cambriolée..

 

Ar Sent - Skriva rer d'eomp

Laëron Ilizou - An Aotrou Coudurier, tri bloa zo hon ferson, a oa et disul diveza goude an oferen d'ar sekitiri da 'vid e voutou. Na gavaz ket anê. Kridi reaz oant bet laëret hag hen da glask tro an iliz. Neuze welaz e oa bet divarc'het ket ar c'holisted en pehini e oa eun dek liur bennag; hini ar Werc'hez, en pehini e c'halle boud 50 skoued, na oa ket touchet outon. Eur planch koat a oa bet diframmet divar eur prennestr, evid dond barz an iliz; var boutou ler ar person e oa bloukou arc'hant hag a dalvee 5 skoued bennag. An jendarmed a glask dre holl al lamponed o deuz great ar laëronsiou-ze.

 Le Saint - On nous écrit

Vols dans les églises. Monsieur Coudurier, notre recteur depuis trois ans, était allé, dimanche dernier après la messe, à la sacristie pour y prendre ses chaussures. Il ne les y trouva pas. Il pensa qu'elles avaient été dérobées et fit le tour des troncs. Il se rendit compte alors que celui des enfants de choeur qui contenait environ dix francs n'avait pas été forcé, pas plus que celui de la Vierge dans lequel il pouvait bien y avoir 50 écus. Pour entrer dans l'église, on avait arraché un élément en bois d'une fenêtre.. Les boucles en argent des chaussures de cuir du recteur valaient à peu près 5 écus. Les gendarmes recherchent les vauriens qui ont perpétré ces vols.

Ar Bobl, n° 67, 30 décembre 1905 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Plouguer - Vol d'une vache, 1906

 

Plouguer - Laëron saout

Dimeurz 18 a viz gwengolo, var dro 10 heur deuz an noz, eun bennag a zo antreet en kraou Jean Cougard, deuz Kerpuill, distaget eur veuc'h ha kaset anei gantan. An de varlec'h, pa oa gwelet, e oa prevenet jandarmeed Keraez. Mab Cougard, Fransoaïk, a ieaz e-hunan en hent da glask ar veuc'h kollet. Heuil a reaz ar roudou da beteg Trabrian, ha da beteg Sant-Nigoudem, dre ranseignamantchou a gleve gand an dud dre ma c'hee

  E Sant Nigoudem e klevaz e oa tremenet eun den bihan dre eno gant eur veuc'h henvel deus hini noa kollet. Gant eur kouraj dreist ordinal, Fransou Cougard a zalc'h da vond hag a erruaz evelse d'ar gwener d'abardaë en parrez Gurunhuel, tost d'ar Wenwamp elec'h ma oa bet kaset e veuc'h da di eun den hanvet P.... Mond e reaz da glask an ajent-maër da zont asamblez gantan, hag a lechont da di P.... Cougard a anaveaz neuze e veuc'h en kraou P...

   Hema a gomansaz nac'h, en eul lavaret en doa prenet ar veuc'h-ze en foar Gallak, d'ar merc'her. Mez Cougard a oa tremen zur e oa e veuc'h a oa honnez, hag a zigasaz anei gantan d'ar gear. Hervez doare, P... n'eo ket an hini a neuz laëret ar veuc'h - Kredi a ver a zo bet savet eur gompagnunez laëron saout ebarz ar c'hontre, deuz pere a zo da ziwall. Evid ar mareou diveza, forz loened a zo bet kollet, deuz o c'heier ha deuz ar park. Ar polis a rafe mad paka eun neubeud euz filouterien-ze ha chouka anê er bidouf evid eur pennad mad amzer.

Plouguer - Vol de vaches

Mardi 18 septembre vers 22 heures, quelqu'un est entré dans l'étable de Jean Cougard, de Kerampuil, a détaché une vache et l'a emmenée. Le lendemain, à la découverte du vol, on prévint les gendarmes de Carhaix. Le fils Cougard, François, se mit en route seul à la recherche de la vache volée. Il suivit la piste jusqu'à Trébrivan, puis Saint- Nicodème, grâce aux renseignements recueillis auprès des gens. A Saint-Nicodème, il entendit dire qu'un individu petit était passé par là avec un vache semblable à celle qu'il avait perdue. Avec un courage extraordinaire, François Cougard continua sa route et arriva vendredi après midi à Gurunhuel près de Guingamp, où sa vache était arrivée chez un certain P.... Cougard, accompagné d'un adjoint au maire, se rendit chez ce P... et  reconnut sa vache dans l'étable de ce dernier..

   Celui-ci nia, disant qu'il avait acheté la vache à la foire de Callac le mercredi. Mais Cougard était plus que certain qu'il s'agissait bien de sa vache et la ramena chez lui. Apparemment, P... n'est pas le voleur de la vache. Il faut croire qu'il a un complice qui met la contrée en coupe réglée et dont il faut se méfier. Ces derniers temps, bien des animaux ont disparu des étables ou du champ. La police ferait bien d'attraper quelques-uns de ces bandits et de les mettre en geôle pour un bon bout de temps.

 Ar Bobl, n° 106, 29 septembre 1906
Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Le Moustoir - vol et coups


Ar Vouster - Laëronsi

   Pauline Ar Gwern, pad ma na oa ket ar priejou Auffret en o zi, a zo antreet en ti dre doulla eun toul en doen hag e deuz kaset ganti boued, dillat ha listri. Merc'h Auffret a oa en ti, koulskoude, ha ar galken-ma, pa welaz anei, a lampaz varnei hag a skoaz ganthi evit sponta ar c'hezik vihan.

   C'houec'h miz prizon a zo donezonet d'al lorgen-ma, ha c'hoaz e ver bet dous en e c'henver.


Le Moustoir - Vol

  Pauline Le Guern, en l'absence des époux Auffret, pénétra dans leur maison en perçant un trou dans le toit et fit main basse sur  nourriture, habits et  vaisselle. Cependant, la fille Auffret était dans la maison et quand elle la vit, cette femme de mauvaise vie bondit sur elle, la frappa afin d'épouvanter la pauvre petite.

Six mois de prison ont été infligés à cette "saleté" et encore, le châtiment est-il bien trop doux.

Ar Bobl, 17 décembre 1904 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2018

 

Duault: une pauvresse détroussée


Duot - Laëronsi

  Empad ma oa Soaz an Nulzek d'an oferen bred, eul laër a zo antreet en he zi, en eur zivac'h an nor; goudeze, en neuz forset dorjal an arbel hag en neuz kaset gantan 50 lur. Ar plac'h paour-man na n'oa gwennek nemed ar rennez, hag a zo breman er baouarente ar vrasan.

  Doueti 'rer war eun amezeg ; hep dale vo gwelet.

Duault - Vol

    Pendant que Françoise Le Nulzec était à la messe basse, un voleur est entré dans sa maison en crochetant la porte. Ensuite, il a forcé la serrure de l'armoire et emporté 50 francs. La pauvre femme n'a plus ni sou ni liard et est désormais dans la plus grande pauvreté.

   Elle soupçonne un voisin; on verra sans tarder.

 Ar Bobl, 3 février 1906
Traduction: Jean Yves MICHEL, juin 2018

 


Maël-Carhaix... Des émules de Marion du Faouët

 

Mel-Keraez - Skriver rer d'eomp

An hailloned

Aboue eun neubeud amzer, eun toullad kanfarted a had ar spont en hon bro.

En eur sizun eo bet ataket pevar pe pemp den etre Lokarn ha Maël. Eur wech unan koz an hini oa; eur wech all e oa tro eun tad a familh. Disadorn diveza eur paotr iaouank a zo bet aretetet gant ar memez vanden hag a zo bet gwalgaset. A-boan ma c'hellaz mont beteg a gear.

Perag a ve lezet ar lapoused-ze d'ober o zroiou fall ? Dre ma lavar an dud, al lakipoted-ze a zo deuet mad gant ar gouarnamant, abalamour da ze o vont lezet trankil. Lod a lavar memeuz int skoazellet gant pennou ru ar vro. Sufis a vo d'eomp, a gredomp da vihana, rei da c'houzout an dra-man da jandarmeed Maël evit ma lakfont an urz vad da ren anevez, rag ma zigouefe eur maleur deuz peurz an hailloned ru-ze, sur awalc'h eo ar justis a ve tamallet.
Maël-Carhaix  -  On nous écrit..

Les vauriens.

Depuis quelque temps, une troupe de voyous sème l'épouvante dans notre coin. En une semaine, trois ou quatre personnes ont été attaquées entre Locarn et Maël. Une fois, un vieillard; une autre fois, un père de famille. Samedi dernier un jeune homme a été intercepté par  la même bande qui l'a malmené. A peine a-t-il pu rentrer chez lui.

Pourquoi laisse-t-on de tels oiseaux faire leurs mauvais coups ? D'après des on-dit, ces chenapans sont bien vus par le gouvernement, c'est pourquoi ils bénéficient de l'impunité. Certains même disent qu'ils sont soutenus par les chefs de file rouges du coin. Cà suffit, nous estimons qu'il faut informer les gendarmes afin qu'ils rétablissent l'ordre, parce que, si un malheur est provoqué par ces vauriens rouges, la justice sera certainement sur la sellette.
Ar Bobl, n° 80, 31 mars 1906
Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014


Braconnage à Scrignac..


Skrignak - Kontravansion

Louis Gagou, daou lâ varnugent deuz ar Penity Karnoët, a oa tapet en miz gouere divea, o pesketa en rivier Skrignak gant rouedou difennet. Kondaonet eo bet da 16 lur amand gant lez-varn Kastellin, an 20 deuz ar miz-ma
Scrignac - Contravention

Louis Gagou, 22 ans, du Pénity en Carnoët, fut pris, au mois de juillet dernier, en flagrant délit de pêche avec des filets interdits dans la rivière de Scrignac. Il a été condamné à 16 francs d'amende par le tribunal correctionnel de Châteaulin le 20 de ce mois
Ar Bobl, n° 6, 22 octobre 1904 Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014

 

Cléden-Poher - Chasse sans permis

 

Kleden-Poher

Evid beza chaseet hep permel, Job Sinquin, labourer, a dap 16 lur amand

Cléden-Poher

Pour avoir chassé sans permis, Joseph Sinquin, cultivateur, doit payer une amende de 16 Francs

Ar Bobl, n° 59, 4 novembre 1905 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

L'hebdomadaire morlaisien de droite catholique régionaliste "l'Echo du Finistère" (1905-1912) fait état de plusieurs condamnations prononcées par le tribunal correctionnel de Châteaulin  (n° 1, 9 décembre 1905)

     "Kergloff - Police des chemins de fer - Henri Rolland, 67 ans, marchand de vaches, demeurant à Kervoastellou en Kergloff, était allé au marché de Gourin le 23 octobre, il prit le train sans être muni de billet. 16 F d'amende

Plouguer - Délit de chasse: Jean Louis Jézégou, 29 ans et Jean François Jézégou, 26 ans, cultivateurs à Pénalan en Plouguer; chasse sans permis - 16 F d'amende avec sursis à chacun d'eux

Scrignac - Pour chasse sans permis, Jean Marie Cornec, 21 ans, cultivateur à Kerstrat en Scrignac, confiscation du fusil

Châteauneuf-du Faou - Le Bras, 27 ans , journalier au Stanlach en Châteauneuf, a chassé le 10 novembre sur les terres gardées de M. Reux; 50 F d'amende et 5 F de dommage-intérêts"


Un maire de Tréogan assailli...


Treogan - Ar maër skoët gantan.

 An de all da noz, An Aotrou Fraval, maër Treogan, a oa tiskenn deuz an train en gar Motreff, pa zaillaz tri pe pevar gwas varnan hag a gomanzez pillat anan. An Aotrou Fraval a c'hallaz dizamm dioutê ha tec'hal kuit. Eun enklask a ve oc'h ober, da c'hoût pere eo an hailloned-ze

Tréogan - Un maire frappé

L'autre jour dans la soirée, M. Fraval, maire de Tréogan était descendu du train en gare de Motreff quand trois ou quatre costauds se précipitèrent sur lui et commencèrent à le rouer de coups. M. Fraval s'arracha à eux et prit la fuite. Une enquête est diligentée pour découvrir qui sont ces voyous.
  Ar Bobl, n° 9, 19 novembre 1904 Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014

 

Pauvres maire et recteur de Sainte-Tréphine...

 

"Santez Trifin - Ar person, ar maër hag an daou lankon.

   Per Menguy, deuz Sant-Igeo hag Iwan ar Vrot, deuz Sant-Trifin, eur sulvez da noz ma oant meo, a ieaz da derri dor ar Burlot, hag a stouvaz gant treustou ha gant kirri an noreched var dier ar Person hag ar Maër.

  Eur c'hoari ken kaër ne oa ket deuz mod banerien Gwengamp. Menguy hag ar Vrot a dap beb an amand evid diski anê da vond da gousket pa  ve  noz.

"Sainte Tréphine - Le recteur, le maire et les deux escogriffes.

   Pierre Menguy, de Saint-Ygeaux et Yves Le Brot, de Sainte-Tréphine, un dimanche soir qu'ils étaient ivres, allèrent casser la porte de Burlot et bouchèrent, à l'aide de poutres et de charettes, les porches d'entrée des maisons du Recteur et du Maire.

   Un aussi bel amusement n'était guère du goût des juges guingampais. Menguy et Le Brot sont frappés chacun d'une amende dans le but de leur inculquer d'aller dormir la nuit venue."

Ar Bobl, 5 juin 1909 Traduction: Jean Yves MICHEL, novembre 2018

 



Affaire de coups à Brennilis, 1905


Brennilis - Kondaonet evit skei

 Fransou ar Roux, eiz vloa ha tregont, deuz Brennilis, a zo bet kondaonet da 8 deiziou da prizon gant barnonien Pontivy, evit bea skoet va Intanvez Mahé, hostizoz e Gourin, Bro-Wened
Brennilis - Condamné pour coups

François Le Roux, 38 ans, de Brennilis a été condamné à huit jours de prison par les juges de Pontivy, pour avoir frappé Mme Veuve Mahé, hôtelière à Gourin, en pays vannetais
Ar Bobl, n° 23, 25 février 1905 Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014

 

Et à Carnoët...

 

Karnoët - Eur gwall affer

D'an de kenta 'r blâ, Fanch Ar Boulc'h, deuz an Angl, a oa azeet kogn an tan en ti Fanch Ar Morvan, deuz ar memez kear gantan, pa zigoueaz Anna Mari Morvan, c'hoar Fanch Ar Morvan . Tapout a reaz krog en chupen Fanch Ar Boulc'h, hag a sklapaz heman var al leur-zi. Adrian Parchantour, gwaz Anna Mari Morvan, a zeuaz da zikour e vreg hag a reaz eun tol boutaill d'ar Boulc'h var e benn.

 Ar medisin, galvet dustu, a zo bet oblijet da vriat e benn etre tri blas d'ar Boulc'h. Ar jandarmed a zo bet prevenet.

 Carnoët - Une sale affaire

Le jour de l'an, François Le Boulc'h, de l'Angle, était assis dans l'âtre chez François Le Morvan, du même village quand survint la soeur de ce dernier, Anne Marie Morvan. Elle agrippa la veste de La Boulc'h et le jeta à terre. Adrien Parchantour, mari de l'assaillante, se porta à son secours et assena à Le Boulc'h un coup de bouteille sur la tête.

    Aussitôt appelé, le médecin dut suturer le crâne de Le Boulc'h en trois endroits. Les gendarmes ont été prévenus

Ar Bobl, 7 janvier 1905 Traduction: Jean Yves MICHEL, mai 2017

 

 

C'est quand même bien plus facile de s'en prendre à une veuve: Lohuec, 1905


 

Lohuek - Taoliou

  Gloada Brun, pemp vla varnugent, labourer-douar en Lohuek, a zo bet kondaonet da 16 lur amand gand lez-varn Gwengamp evid bea skoët war intanvez Ar Briz

Lohuec - Coups

  Claude Brun, 25 ans, cultivateur à Lohuec, a été condamné à 16 francs d'amende par le tribunal correctionnel de Guingamp pour avoir frappé la veuve Le Bris

Ar Bobl, n° 16, 7 janvier 1905 Traduction: Jean Yves Michel, août 2014


Gourin - Haro sur les gendarmes...

 

Gourin - Taoliou d'ar jandarmed

Disadorn, Louis An Duigou, labourer, en doa diskaret Fourier divar e varc'h-houarn. An jandarmed a glaskaz laket an dorn varneon mez hema a gasaz eun tol fouet d'unan d'ê. Red e oa ëren aneon, a-benn kas aneon d'ar prison da Bondi. Tapet a ra 15 de prison.

Gourin - Coups aux gendarmes

Samedi, Louis Le Duigou, cultivateur, avait renversé Fourier qui était à bicyclette. Les gendarmes essayèrent de le maîtriser mais il donna un coup de fouet à l'un d'entre eux. Il fallut le garrotter afin de l'amener en geôle à Pontivy. Il a écopé de 15 jours de prison.

Ar Bobl, n° 55, 7 octobre 1905 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Lanvénégen, 1905


Lanvenegen - Hostaliri difoeltret

A 16 a viz Eost, hostaliri Perrine Evenou, en Kroaz-Keroual, a zo bet didamfoëltret gant tri pe pevar lonker, en o mesk, Iouen Daniel, Matilin Marechal, ha greg Simon, hostigez ive. Laëret o deuz eur bern boutaillou lagoutt ha torret ar gwer var ar prenestrou. Perrine Evenou a lak he deus oc'hpenn 20 skoed koll

Lanvenegen - Auberge dévastée

Le 16 août, l'auberge de Perrine Evenou, sise Kroaz-Keroual a été vandalisée par trois ou quatre ivrognes, dont yves Daniel, Mathurin Maréchal et la femme Simon, elle aussi aubergiste. Ils ont volé force bouteilles d'alcool et cassé les vitres des fenêtres. Perrine Evenou  estime sa perte à 60 francs.

 

Ar Bobl, 26 août 1905 Traduction: Jean Yves MICHEL, mai 2017

 

La Feuillée, 1905 _ Déprédations et coups nocturnes

 

Ar Fouille - Taoliou danjirus

 Charlez Paugam, hag e vreg, pillaouerien, a zo bet e klemm d'ar jandarmed penoz an noz-vez all pa oant kousket, tud zo deut da sklapa mein deuz dor o zi. Ar gwaz a ieaz meaz, mez eun taol men e tapaz hag a ziskaraz anaon en e wad. Paugam a lavar eo Louis ar Baud ha Ian Gloarek an daou attaker; ar re-ma na deuz gret nac'ha pen-da-benn

La Feuillée - Coups dangereux

Charles Paugam et sa femme, chiffonniers, se sont plaints aux gendarmes de ce que, l'autre nuit alors qu'ils dormaient, des individus sont venus jeter des pierres contre la porte de leur maison. Le mari sortit, mais il fut frappé par un caillou, renversé, et en sang; Paugam affirme que les deux agresseurs sont Louis Le Baud et Jean Cloarec; ceux-ci nient absolument.

 Ar Bobl, n° 27, 25 mars 1905
 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

A l'époque, une gendarmerie est établie à la Feuillée

 

Locarn - Coups portés à une jeune fille

 

Locarn - Taoliou Judaz

  Job Kotton, naontek vlâ, labourer-douar, a tap tri miz prizon gant pemp blâ surveillanz evid boud saillet var eur plac'h iaouank, ha rei gwall daoliou d'ei dre ma na fote d'ei heul e faltazi.

 Locarn - Coups dignes de Judas

  Trois mois de prison et cinq ans de mise à l'épreuve ont été infligés à Joseph Cotton, dix-neuf ans, cultivateur, pour avoir, au gré de sa seule fantaisie, assailli une jeune fille et lui avoir assené de mauvais coups.

Ar Bobl, 17 décembre 1904 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2018


 

Bourbriac: Coups nocturnes donnés par un jeune à un vieux

 

Bourbriak - Hanter-noz "Jan-Maï"

Jan-Maï Dantek, 35 bla, labourer-douar en Keranhay, a oa oc'h ober e lapouz-noz hag a zeuiaz da skei war dor Erwan Simon, 67 vla. Hema, dihunet raktal, a bedaz an Dantek da baouez gant e dourni. An Dantek a fachaz hag e skoaz gant Simon; pehini a goueza eno en eul lavaret: "Maro on !". Oa ket maro koulskoude rag klem a zougaz d'an polis, hag an Dantek, divar-ze, a neus paket eiz de bidouf

Bourbriac - La minuit de "Jean-Marie"

Jean Marie Dantec, 35 ans, cultivateur à Keranhay, jouant à l'oiseau de nuit, vint frapper à la porte d'Yves Simon, 67 ans. Celui-ci, réveillé, supplia le Dantec de cesser son tapage. Le Dantec se fâcha et frappa Simon, qui tomba alors en criant:  "Je suis mort !". Cependant, il n'était pas mort puisqu'il porta plainte à la police et le Dantec attrapa ainsi huit jours de geôle.

Ar Bobl, n° 202, 7 novembre 1908 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Roudouallec: une émule de Bonnot et de Raymond-la-Science...

 

Roudouallek - Avantur eur Vretoned divroet

Eur Vretoned iaouank, an dimezel Poulichet ginidik doc'h Roudouallek, hag eat da chom  da Bariz, a comparisse dimerc'her dirag an naoved Lezvarn Koreksional evid  bout gret laëronsiou. Kondaonet oa bet dre zefot en miz maë da 6 miz prizon; ne zeuaz ket dirag ar barner. Pa oa goullet diganthi perag ne oa ket en em brezantet e respontaz he doa miziou ! Ar barner a zigasaz ar gondaonasion da 4 miz. Pa glevaz ar setanz, an dimezel Poulichet a tennaz eur revolver vihan deuz he godel hag a leuskaz eun tenn ganthi he unan. En em vlesset he deuz en poull he c'halon ha red eo bet dougen anei gwad holl beteg an hospital.

Roudouallec - L'aventure d'une Bretonne émigrée

 Une jeune Bretonne, la demoisielle Poulichet, originaire de Roudouallec et établie à Paris, a comparu mercredi devant la neuvième Chambre correctionnelle pour vols. En mai elle avait été condamnée par défaut à 6 mois de prison; elle ne s'était pas présentée devant le juge. Quand on lui demanda la raison de son absence, elle répondit qu'elle avait ses règles. Le juge lui infligea 4 mois de prison. Quand elle entendit la sentence, la demoiselle Poulichet tira un petit revolver de sa poche et se tira un coup de feu. Blessée à l'estomac, il fallut la porter, toute en sang , à l'hôpital.

 Ar Bobl, n° 61, 18 novembre 1905
 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Le Saint : coups donnés à une vieille femme

 

Ar Sent - Eun den fallakr

Disul, Mari-Soez Stefan, eur plac'h koz oajet a seitek vlê ha tri ugent e oa da vond d'an ofern d'ar Sent, pe 'n em gavaz ganthi Job ar Meur, mevel, eiz blê ar nugent. Heman a ginnigaz d'an hain goz gober traou divalo, ha vel ma reüze heon a skoaz anei a c'houec'h taol kontel en he bizaj. Ar paour kez gwreg koz e zou soagnet en borc'h ar Sent; er torfetour a zou bet arrestet

Le Saint - Un scélérat

  Dimanche, Marie-Françoise Stéphan, une vieille dame âgée de 77 ans, se rendait à la messe au Saint, quand elle rencontra Joseph Le Meur, commis de ferme, 28 ans. Celui-ci la malmena en l'accablant de moqueries désobligeantes et comme elle s'éloignait il lui porta six coups de couteau au visage. La malheureuse alla se faire soigner au bourg du Saint. Le criminel a été arrêté.

Ar Bobl, n° 30, 15 avril 1905 Traduction: Jean Yves Michel, septmebre 2013

 

 

Plourac'h: vacarme et couteau

 

Plourac'h - Taoliou kontell

 Disul d'an noz, var dro deg heur, Mari H. ha merc'hed a oa o kimiadi d'an eil deuz eben kent mond da gousket, pa glevchont tost da berje al Leanezed, eur vouez klemmus o laret: "Loeis, sikour'hanon 'ta, c'han da vean lac'het !". Hag an teir blac'h da redeg beteg eno. Pa arruc'hont, pebez spont, pebez kalonad !  Ian-Marie Gourvil, eur potr iaouank didrouz ha jentil, a oa gourveet ebarz eur poullad gwad, e benn toullet d'ean a daoliou kontel. En kichen a oa Loeiz L. hag an neubeud kamaradou: mez hini anê na grede enebi deus ar muntrer. Ar merc'hed a lampaz var nean hag a c'harzaz anean da rei taol ar maro.

  Tud Ian-Mari Gourvil o deus denonset Glaoda d'ar jandarmed. Mez heman a zo redet da goste Pariz.

 Ar zul araok e oa c'hoaz eur safar spontus en bourk Plourac'h gant eur vanden potred vêv o n'em ganna. An dud honest ha sioul a zo nec'het ha skandalizet gant an disurzou-ze. Pelec'h e chom potred Mari Robin ?

 Plourac'h - Coups de couteau

Dimanche soir, Mari H et ses filles prenaient congé l'une des autres avant d'aller se coucher quand elles entendirent, près du verger des Soeurs, une voix plaintive dire: " Louis, aide-moi avant que je ne sois tué !". Et les trois femmes coururent jusqu'à l'endroit et quand elles y parvinrent, quelle peur, quel chagrin ! Jean Marie Gourvil, un jeune homme si tranquille, si gentil, était étendu dans une mare de sang, la tête percée d'un coup de couteau. Tout près se tenaient Louis L. et quelques camarades: mais aucun n'avait cru devoir s'opposer au meurtrier. Les femmes s'approchèrent et lui demandèrent qui lui avait assené le coup mortel.

Les proches de Jean-Marie Gourvil dénoncèrent Claude aux gendarmes. Mais celui-ci est parti près de Paris.

  Le dimanche précédent, une bande de jeunes gens ivres venus au bourg de Plourac'h pour se battre firent un vacarme de tous les diables. Les gens honnêtes et discrets s'inquiétèrent et furent scandalisés par ces désordres. Où sont les garçons de Marie Robin ?

 Ar Bobl, n° 485, 4 avril 1914
Traduction: Jean Yves Michel, juillet 2014

 

Gourin: échange de coups de fusil

 

 

Tenn fuzul

Dilun na noz, Talhouarn a oa o tond deuz ar foar. Eru tal Cran-Pipidic ec'h insultaz ar merour hanvet B...  B.. a zavaz deuz e vele hag e leuskas daou tenn fuzul en ër. Talhouarn a zelc'haz da huchal, neuze, ar masoner a oa en pansion eno, a dapaz krog er fuzul hag a reaz eun tenn da Dalhouarn e kreiz e gof

Coups de fusil

Lundi soir, Talhouarn s'en revenait de la foire. Parvenu prés de Carn-Pipidic, il insulta le métayer nommé B...   B... quitta son lit et lâcha deux coups de fusil en l'air. Talhouarn se mit à  crier, alors, un maçon, en pension chez B..., attrapa le  fusil et tira en plein dans le ventre de Talhouarn"

Ar Bobl,  6 mai 1905 Traduction: Jean Yves MICHEL, mars 2018

 

Landeleau: un bébé étouffé ?

 

Landeleau  - Interamant dre guz

Ha gwir a ve ar pez a gont ar vrud, penoz eur vam he deuz bet eur bugel hag a zo bet sikouret gant unan deuz ar pennou braz ar barroz da interi anezan dre goach ?

Landeleau - Enterrement en cachette

 Est-il vrai ce que prétend la rumeur publique, qu'une mère ayant accouché aurait reçu l'aide de l'un des notables de la commune  pour procéder à l'enterrement du bébé en cachette ?

 Ar Bobl, n° 127, 2 mars 1907
 Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2013

 

A Motreff, une veuve est convaincue d'infanticide en 1908 (fait divers rapporté par l'hebdomadaire morlaisien "L'Echo du Finistère" dans son numéro 140, daté du 8 août 1908 

     "Motreff - La semaine dernière, les voisins de la femme Marianne Péron, veuve Poher, trouvaient extraordinaire le changement d'attitude de cette personne et jugeaient qu'elle avait, certes, dû accoucher clandestinement, quoiqu'elle s'en défendît énergiquement.

     Profitant de son absence, quelques  personnes s'introduisirent chez la veuve Poher. En ouvrant le banc coffre placé près du lit, ils y virent le cadavre d'un nouveau-né. La gendarmerie de Carhaix fut avertie et se rendit sur les lieux; le parquet de Châteaulin vint le lendemain. Pressée de questions, la veuve Poher finit par avouer avoir mis au monde un enfant quatre jours auparavant et l'avoir laissé mourir ensuite faute de soins.

    Mise en état d'arrestation, la veuve Poher a été conduite à la maison d'arrêt de Châteaulin"

 

Duault:  Meurtre d'un enfant de trois ans

 

Duot - Torfed eun den pehini a lac'h e lezvab oajet a ti bla

 Per Pierre, 30 bla, a eureujaz en miz gwengolo 1908 gant Soaz ar C'ham, pehini he devoa dija eur bugel, Joseph-Yves. Pierre a gemeraz kaz dustu gant ar paourkezik hag a skoe aliez gantan.  A 26 a viz kerzu, e wreg a ieaz d'he devez, ha a lesaz he mab er gear gant he goaz. Goude kreizde, e tosteaz deuz ar bugel azeet war eun skaon kichen an tan, a ziskaraz anean gant eun taol dorn hag a zougaz anean var ar bank-toser lec'h a vougaz anean. Goudeze e posaz anean var ar gwele.

   Pierre a lavaraz d'an dud ha de vreg e oa 'n em lac'het Joseph bihan en eur goueza divar eur c'harz. Mez ar medisin a brouaz ar wurione ha Pierre ha renkaz anzao e dorfed horrupl. Tremenet a neuz dirag ar breujou e Sant Briek ha bet kondaonet dimerc'her d'ar galeou hed e vue.

Duault: forfait d'un homme ayant assassiné son beau-fils âgé de trois ans

Pierre Pierre, 30 ans, épousa en septembre 1908, Françoise Le Cam, qui avait déjà un enfant, Joseph-Yves.  Pierre prit immédiatement le pauvre petit en grippe et le frappait souvent. Le 26 décembre, l'épouse alla faire sa journée de travail et laissa à la maison son fils et son mari. Après midi, ce dernier s'approcha de l'enfant, assis sur un escabeau près de l'âtre; il le renversa d'un coup de poing, le porta sur banc du lit-clos où il l'étouffa. Puis il l'étendit sur le lit.

Pierre raconta aux gens et à sa femme que le petit Joseph s'était tué en tombant d'un talus. Mais le médecin rétablit la vérité et Pierre dut avouer son horrible forfait. Déféré devant les assises à Saint-Brieuc, il a été condamné au bagne à vie

Ar Bobl, n° 228, 8 mai 1908 Traduction: Jean Yves Michel, septembre 2013

 

 

Plounévézel: meurtre d'un agriculteur

 

Ar breujou - Afer Plounevezl: akuitamant Ar Guern

  Setu ama petra oa tamallet Jean Mari Ar Guern. An 20 a viz Here, Rivoal, labourer-douar a oa o vond deuz Sant-Idunet da Blounevezel pa oa lazet gant eur tenn fuzul en eur park d'ezan, hag  e gorf koachet barz foz an hent.

   Jean Mari Ar Guern, mevel en eur vilajen tost di, a oa tamallet da veza roet tol ar maro da Rivoal. Arretet prestik goude, Ar Guern an euz dalc'het da nac'h stard beza great an torfed-ze. Akuitet eo bet.

Les Assises: l'affaire de Plounévézel - Acquittement de Le Guern.

Voici la raison de la mise en accusation de Jean Marie Le Guern. Le 20 juillet, Rivoal, cultivateur, se rendait de Saint-Idunet au bourg de  Plounévézel quand il fut tué d'un coup de fusil dans un champ lui appartenant et son corps caché dans le fossé de la route.

  Jean Marie Le Guern, commis de ferme dans un village proche de la maison de Rivoal, fut accusé d'avoir abattu Rivoal. Rapidement arrêté, Le Guern continua de nier farouchement  être l'auteur de ce crime. Il a été acquitté.

Ar Bobl, n° 434, 12 avril 1913 Traduction: Jean Yves Michel, septembre 2013







Dernière modification le 08/12/2018

Site motorisé par ZitePLUS 0.9.1