Ar Bobl (1904 - 1914)

Le journal de Taldir Jaffrennou: "le Peuple"

[PNG] ArBobl_logo_100

Identifiez-vous pour accès privé

Déconnexion.

 

14/08/2023

                  Page complétée le 12 mars 2016, le 4 août et le 27 novembre 2018

Les entrefilets qui suivent concernent les communes de Glomel, Mellionnec, Gourin, Duault, Callac, St-Nicolas-du-Pelem, Plélauff, Plouguer, Collorec


5) La bêtise comme aiguillon

Une plaisanterie qui aurait pu mal tourner: Glomel, 1906

 

Glomel - Eun neuiaden

An de all, eur plac'h iaouank hag eur gwaz 40 vla a oa o klask eva dour deuz eun feunteun, kichen eur ster-kanna, lec'h ma oa c'houec'h plac'h-all o kanna dillad.

  Evit gout pehini a evche dour ar c'henta, o doa kroget an eil en egile, ha benn a fin int eilpennet o daou er ster, e-kreiz c'hoarzadek ar gannerezed.

    Ar ster en doa tri droatat dounder hag an daou neuier en em zalc'he bepred krog ouz krog da welet piou a iache dindan ! Evelse e tapchont beb a oelc'haden a zoare.

   An heol a oa tom, da c'hras Doue; potr ha plac'h, eur wech deut e meaz, a zwiskaz o dillad da lakat anê da zec'hi ha na virjont unan nemed eur roched, eben nemed he hinviz var o c'hein. Hag e giz-ze e kendalc'hechont gant e labour.

  Glomel - Un bain forcé

  L'autre jour, une jeune fille et un homme de 40 ans cherchaient à étancher leur soif dans une fontaine située tout près d'un lavoir de rivière, où six femmes nettoyaient des habits à l'eau.

 Pous savoir qui serait le premier à boire, les deux se battirent et basculèrent finalement dans la rivière, au milieu des rires des laveuses.

 La profondeur de l'eau n'était que de trois pieds et les deux plaisantins continuèrent de s'empoigner pour voir qui aurait le dessous ! C'est ainsi que chacun d'entre eux fut lavé comme il faut.

  Il faisait chaud, grâce à Dieu; l'homme et la fille, une fois sortis de l'eau, se déhabillèrent, ne conservant que leur chemise sur le dos. Et c'est dans cet appareil qu'ils s'en furent vers leur tâche.

 Ar Bobl, 4 août 1906
 Traduction: Jean Yves MICHEL, novembre 2018


 


Une prédilection pour l'humour douteux: les paris stupides...Mellionnec


Mellionek - Eur bariadenn mod nevez

Bet zo bet gwelet beb sort pariadennou, an eil sotoc'h evid eben. Evel kent, an hini  a zo bet great a-nevez en Mellionek a dalv beza kontet.

 Ar c'hlaoustre na oa ket braz: 4 skoed mez ar c'hondisionou a oa ken fentus ma neus ket gwelet biskoaz kemend-all er c'hanton !

  Penoz e oa bet divizet ar c'hondisionou, red eo tevel divar-ze. Peuc'h - Petra bennag, an deiou diveza, en eur geriaden, en em gavaz eul labourer-douar hag e verc'h, hag eul labourer-douar hag e vreg, pere  o fevar a oa dastumet eno da 'n em glevet var eur serten poënt dle bennag. Echu an affer, e oa evet eul litrad chistr, hag an eil labourer-douar a bartiaz asamblez gant merc'h ar c'henta; ar c'henta a bartiaz asamblez gant greg an eil. Petra dremenaz a c'houdevez ?

Ama tigouez ar bariaden. A greiz tout e welchet dre ar parkeier eun "apparision" dreist ordinal o redek. Ne oa ket eun korriganez, mez eur plac'h hev lianen a-bed en dro d'eï. Grilled koz al lanneier a gredaz gantê marvat e oant distroet da amzer ar baradoz terrest, d'ar mare ma c'haloupe en he eaz dre ar c'hoajour leun ar c'hlazur hon mam genta Eva. Ar plac'h a rede, a rede. Souden, al labourer hon deuz komzet dioutan a anavezaz anezhi evid bout greg d'ean. Mez ken buan e tremenaz, ma ne oa ket rannet eur gir. Neuze e tigoueaz gant al labourer all hag a c'haloupe ive. Goulen a reaz digantan petra zinifie kemend-all

- Eur bariadenn eo, eme hema. Eur bariadenn a bevar skoed. Hi deuz lavaret e c'haloupche evelse beteg ar gear. Heuillomp anei da welet hag e talc'ho.

Heuillet e oa gant an daou labourer-douar hag ar re-ma a erruaz just en koulz da welet ar barierez o wiska he dillad. Gonnet e devoa ha fevar skoed !

 

Mellionnec - Un pari moderne

On a vu toutes sortes de paris, le suivant encore plus idiot que le précédent . Tout de même, celui, tout récent, lancé à Mellionnec, mérite d'être conté. L'enjeu n'est pas bien élevé: 4 écus (1). Mais les conditions sont si comiques qu'on n'en vit jamais de pareilles dans le canton.

  Comment furent conclues ces conditions ? Il faut se taire à ce propos. Silence . Pourquoi donc, ces derniers jours, dans un hameau, se rencontrèrent un cultivateur et sa fille, un agriculteur et sa femme, sinon pour s'entendre nécessai- rement sur un certain point. L'affaire entendue, on but un litre de cidre et le second laboureur s'en alla avec la fille du premier et celui-ci partit accompagné de la femme du second. Qu'advint-il ensuite ?

Ici intervient le pari . Au milieu de tout, on vit courir dans les champs une apparition extraordinaire. Ce n'était pas un korrigan mais une femme complètement dévêtue. Les vieux grillons des landes crurent assurément qu'était revenue l'époque du paradis terrestre, lorsque Eve, notre mère à tous, se promenait nue dans les bosquets de verdure. La fille courait, courait. Soudain, le cultivateur dont nous avons parlé la reconnut pour sa femme. Mais si vite qu'il vint à elle, il ne put prononcer un mot. Alors il rencontra l'autre cultivateur et courut aussi. Il lui demanda ce que cela signifiait.

- Un pari, dit celui-ci. Un pari de quatre écus. Elle a dit qu'elle se promènerait ainsi jusque chez elle. Suivons-la pour voir si elle tiendra parole.

Les deux cultivateurs la suivirent et arrivèrent juste à temps pour voir la parieuse se rhabiller. Elle avait gagné ses quatre écus !

 

Ar Bobl, n° 179, 29 mai 1908 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

(1): 12 francs-or

 

Landeleau: Un instituteur pédophile


 Landelo. Ar mestr-skol Moreau bet aretet var an tamall da vea great vilionou gant minored, a zo bet digaset deuz Kastellin da Gemper evid tremen dirag al lez-varn er miz-ma
 Landeleau. L'instituteur Moreau, arrêté sous l'inculpation d'avoir commis des vilenies au détriment de mineurs, a été acheminé de Châteaulin à Quimper pour être traduit devant le tribunal ce mois-ci.
 Ar Bobl, 13 avril 1907
 Traduction: Jean Yves Michel, août 2018

 

 

Gourin: on s'en prend à la statue d'un saint..

 

Gourin - Lakaat ar zent da servij da ven-pouez

Tud iaouank a sklapa men-pouez gant sant Philiber.

Eun neubeud deiou zo, eun neubeud tud iaouank dizoursi, eat da val var hent Langonet, a welaz bord an hent statu eur sant men hag e lakchont en o fenn diblas ar sant, ha lakaat aneon da servij da ven-pouez

Gourin - Se servir d'un saint comme cible

Des jeunes jettent des grosses pierres à Saint Philibert

Il y a quelques jours, quelques jeunes gens insouciants, en balade sur la route de Langonnet, virent la statue en pierre de Saint Philibert sur le bord du chemin; ils se mirent en tête de déplacer le saint et de s'en servir comme cible.

Ar Bobl, n° 30, 15 avril 1905 Traduction: Jean Yves Michel, avril 2014

 

Charivari à Duault, 1905

Duot - Charivari

Aboue eur pennad amzer, na glever ken kozeal en Duot nemet deuz jandarmed ha charivari. Eur paotr koz pemzek vla ha tri-ugent a zo demeet d'eur plac'hik pemzek vla ! Ar paotr-koz ze a oa teir gwech intaon. Da c'hortoz badeiant an heritour kenta, charivari a zo bet gret. Tri-c'hant kontervansion a zo bet market a gonter.

Duault - Charivari

Depuis un moment, on n'entendait plus causer à Duault que de gendarmes et de charivari. Un vieux de 75 ans a épousé une jeunesse de 15 ans ! Ce vieillard fut veuf par trois fois. En attendant le baptême du premier héritier, un charivari a été organisé. Trois cents contraventions, bien comptées, ont été dressées.

Ar Bobl, n° 49, 26 août 1905 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014


Callac -  Comment sécher une couette trempée ?


Kallak - Evid sec'ha e golc'hed

Dilun diveza Fransou Lucaz, perukenner, goude bea daleet en hostaliriou, a zeuaz d'ar gear var dro pemp heur. Evel ma oa gleb e wele, na gavan netra d'ober nemed saotra petrol varnean ha lakaz an tan en c'holc'hed.  Great an taol, Lucaz a ieaz e-meaz hag a brennaz an nor. An amezien eüruzamment, a zigoueaz en poënt da vouga an tan.

Callac - Pour sécher sa couette

Lundi dernier, François Lucas, coiffeur, après s'être attardé dans les auberges, arriva chez lui vers 5 heures. Comme son lit était mouillé, il ne trouva rien de mieux que de l'arroser de pétrole et de mettre le feu à la couette. Soudain, Lucas sortit de la maison et en ferma la porte. Heureusement, les voisins arrivèrent à point pour éteindre le feu.

Ar Bobl, n° 125, 16 février 1907 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Saint-Nicolas du Pélem - Comment obliger quelqu'un à se lever ?

Sant Nikolaz ar Pelem - Evid lakaat he zad da zevel

Louiz L... evid ober d'he zad sevel abred deuz ar mintin e devoa  sôtet var e benn eur c'helorniad dour, ha tremenet al libouden var e fas. Ar paotre koz, droug-kontant gant rezon, en deus douget klem deus e verc'h.

Saint-Nicolas du Pélem - Pour que son père se lève

Louise L..., afin que son père se lève de bon matin lui déversa sur la tête le contenu d'un baquet d'eau et lui essuya le visage avec un chiffon trempé. Le vieil homme, à juste raison mécontent, a porté plainte contre sa fille.

Ar Bobl, n° 140, 1er juin 1907 Traduction: Jean Yves Michel, juin 2014

 

Plélauff: faire sa cour dans un conduit de cheminée....

 

Gouarek - Houbet e oa barz ar cheminal

Eun avantur fentus awalc'h a zo 'n em gavet evid d'an deiou divezan ebarz Plelauff, kanton Gouarek. Job, oajet a eiz vloa varnugent, o chom ebarz Perret, a reaz var e droad ar veaj deuz Perret da Plelauff evid gweled Mari, oajet a pevar bloa ha hanter-kant hepken. Pa oa arru ebarz toull dor homa, e skoaz didrouz var an nor. Na oa nemed un heur deuz ar mintin. An dimezel ma a zonjal gwall fur digerri he dor, ha gwall abred a oa an eur-ze evid donet da verc'heta.

Kement a zroug a oa ennan ma lavaraz d'ei penoz oa o vont da dol an nor en ti, mez Mari na chilaoue ket.Krigi a reaz eur sonj all ennan. Mont a reaz var an doen evit diskenn en ti dre ar cheminal. E dreid a baseaz awalc'h, mez e benn na basee ket. Imposubl d'ar paourkez pitaouer-ma diskenn en ti. Chomet a oa en skour a nerreg e benn. Imposubl d'ean zevel na diskenn. Kemer a reaz aoun, hag hen da grial forz evel pa vije ket e ivinou treid o rostan. Dihun a reaz kear gant  e iouc'hadennou. N'em gavet a reaz eno an holl amezeren a eseaz tennan Job deuz ar cheminal mez imposubl a oa d'ê arruont. Ar maër a deuaz ive da zikour ar re-man, mez na oa ket kapaploc'h evithê. An archerien en eme gavaz ive. Goude bezan diskutet var e gont a oa lavaret taol ar cheminal d'an traon. Galvet a oa masonerien, pere a reaz an tam labour-ze. Poënt awalc'h a oa rag eruu oa berr var alan Job.

Kaset eo bet d'ar gear ha touia reaz mez eun tam gwall divezad penoz va vije tapet ken er mod-ze. Ha c'hoaz e tremeno dirag ar barner, var ar marc'had.

Gouarec _ Coincé dans une cheminée

  Une aventure assez comique est arrivée, ces jours derniers, à Plélauff, canton de Gouarec. Joseph, âgé de 28 ans, habitant à Perret,  parcourut à pied le trajet de Perret à Plélauff afin de rendre visite à Marie, âgée seulement de 54 ans. Parvenu au seuil de sa maison, il frappa doucement à la porte. Il n'était qu'une heure du matin. La demoiselle pensa qu'elle serait bien bête d'ouvrir sa porte et que ce n'était vraiment pas une heure pour la courtiser.

  Avec dureté il lui dit qu'il allait enfoncer la porte mais elle ne l'écouta pas. Il lui vint une autre idée, celle de monter sur le toit afin de descendre dans la maison par la cheminée. Ses pieds passaient assez bien, mais pas sa tête. Il fut impossible au pauvre débauché de descendre. Il resta en suspens, la tête coincée. Il ne put ni remonter ni se faufiler vers le bas. La peur de griller le prit lorsque ses ongles de pieds furent rôtis. Ses lamentations réveillèrent les gens du hameau. Tous les voisins essayèrent de le tirer de sa fâcheuse position mais ils n'y parvinrent pas. Le maire vint leur prêter main forte mais fut incapable de faire mieux . Les gendarmes vinrent aussi. Après avoir discuté, on décida de détruire la cheminée.. On fit appel à des maçons qui connaissaient ce travail. C'était sage car ils réussirent rapidement à haler Joseph.

   On le ramena chez lui et il jura, mais un peu tard, qu'on ne l'y reprendrait plus. Et par-dessus le marché, il fut traîné devant le juge de paix.

 Ar Bobl, n° 359, 11 novembre 1911
 Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014

 

 Le goût de la délation: Plouguer

 

Plouguer - Tamaliou en faoz

  Eul lizer, hag o oa bet lakeet sina anezan gant eun den ha ne oar na skriva na lenn, a oa bet kaset da Brocuror ar Republik evid tamall eun tad a famill enorapl deuz Plouguer da veza bet great aktou eneb natur. An tamall horrubl-ma eneb d'eun den estimet a oa bet komploted dre vanjanz gant eur furlukin pe zaou anavezet mad er c'hontre evid o c'hoant da chikanal deuz honestoc'h evitê.

An tad ar famill-ma, bet galvet da Gastellin, n'en deuz ket bet a boan evit proui d'ar Prokuror ne oa nemed gevier ha faozente en tamall a oa bet douget en e eneb.

Memez-tra, trist eo e ve lezet brud vad eun den da veza infamet evelse gand tud re lach d'en em ziskleria fran, dirag an holl, da laret piou int

Plouguer - Plaintes infondées

Une lettre, signée par un individu qui ne sait ni écrire ni lire, adressée au Procureur de la République, accuse un honorable père de famille de Plouguer d'actes contre nature. Cette horrible accusation contre un homme estimé a été fomentée, par vengeance, par un ou deux bouffons, bien connus dans la région pour s'en prendre volontiers à plus honnêtes qu'eux.

Ce père de famille, convoqué à Châteaulin, n' a eu aucun mal à prouver au Procureur que cette plainte à son encontre n'était que mensonges.

Tout de même, il est fort regrettable de laisser ainsi entacher l'irréprochable renommée de quelqu'un par des individus trop lâches pour s'expliquer franchement devant tous, et ainsi avouer qui ils sont.

 Ar Bobl, n° 134, 20 avril 1907
 Traduction: Jean Yves Michel, mai 2014

 

Collorec: du danger de la dynamite....

 

Collorec

Tennou poultr min en eun ti

Diziou 4 a viz kerzu e ti Gueguen-Madec er Peulviou, 4 graouadur (a c'hosa 10 vloas, ar yaouanka 1 bloa), a oue glazet bras gant poultr dinamit, a seurt a ve o tenna mein.

  Pak eijont 2 voestat ouz ar gwall draou-se hag o devoue eur malheur d'e zezier e tan an oaled. An ti a oa skriz hag ar poultr a strakas kement ma oue taolet an nor euz an ti er meas. Evit ar vugale geis, o bizaj hag o douarn a oe poazet neat, ha ne veze gwelet mui na lagat na fri dezo.

 Goude an taol, ar vugale a ellas en em tenna kuit, n'oun ket penaos, euz a greis ar vogedenn flerius; hag ar paotr kosa, daoust d'e boan, en devoue ar skiant da deuler ar re all e kreis  an douar hag ar pri evit laza an tan a iez kroget en o dillad. An tad koz a oa er gwele a oa prezervet, mez eun tam dinamita strinkas a-uz d'e benn er gwele.

  Ar bugel kosa, kiriek ar maleur, a zo kountant pe gwir n'eo ket lazet, hag ar promet deski hag heuil mad e relijion, hag a lavar aliez: "Hon Tad pehini 'zo en nenv, hon diouallit diec'h an drouk".

 

Collorec

Faire usage de poudre à fendre la roche dans une maison

 Jeudi 4 décembre, chez Gueguen-Madec en Peulviou, quatre enfants ont été gravement blessés par de la poudre à dynamite, de celle qu'on utilise pour extraire des pierres.

   Ils prirent deux boîtes de cette matière dangereuse et eurent le malheur de penser au feu de l'âtre. La maison était exigüe et la poudre explosa si fortment que la  porte d'entrée vola au loin. Les visages et les mains des pauvres enfants furent brûlés au point qu'on ne distinguait plus leur nez et les yeux.

Après l'explosion, les enfants parvinrent à s'extraire, on ne sait comment, de cette fumée infecte. Et le plus âgé, malgré ses douleurs, eut le bon réflexe de jeter les autres à terre, dans la boue, afin d'étouffer le feu qui consumait leurs vêtements. Le grand père, dans son lit, fut préservé, même si une pincée de dynamite l'atteignit à la tête.

  L'aîné des enfants, cause du drame, était content d'avoir survécu; il promit d'apprendre et de suivre ponctuellement sa religion et de dire souvent: "Notre Père qui êtes aux Cieux, préservez-nous du mal"

Le Courrier du Finistère, 20 décembre 1913 Traduction: Jean Yves MICHEL, mars 2016







Dernière modification le 27/11/2018

Site motorisé par ZitePLUS 0.9.1