Page complétée les 24 janvier 2016, 11 mai 2017, 4 juin 2018, 20 juillet, 28 novembre 2018
Cette page contient des entrefilets concernant les communes de:
Cléden-Poher , Poullaouen , Berrien , Huelgoat (2),La Feuillée, Plonévez-du-Faou , Collorec
St-Nicolas-du-Pelem , Callac , Carnoët, Plourac'h, Trébrivan (4) , Le Moustoir (3), Locarn, Maël-Pestivien
Langonnet
Les catastrophes matérielles...et corporelles
Un accident de voiture à Poullaouen en 1908
Poullaouen - An flastrerien Eur wetur dre dan o tond deuz Huelgoat, en deus stoket, en devez all, etre ti-skol ha gar Poullaouen, eur wetur en pehini e oa an Ao. Kermanac'h, deuz Kerduvel, e niz oajet a bevarzek vloaz, hag o nizez oajet a naontek vloaz. Ar stok a oa bet ken kre ma oa kaset ar wetur da ruill war bord an hent ha friket. An dud a oa ebarz, evurusamant evite n'o devoa ket kalz a zrouk. Ar marc'h a oa bleset |
Poullaouen - Les écraseurs Une voiture à moteur, qui, l'autre jour, venait d'Huelgoat, heurta entre l'école et la gare de Poullaouen un char à bancs où se trouvaient M. Kermanac'h, de Kerduvel, son neveu de 14 ans et sa nièce de 19 ans. Le choc fut si violent que le char à bancs fut projeté sur la berme et disloqué. Les occupants, fort heureusement, n'eurent pas grand mal. Le cheval fut blessé. |
Ar Bobl, n° 182, 20 juin 1908 | Traduction: Jean Yves Michel, mai 2013 |
Un déraillement à Saint-Nicolas-du-Pélem, 1907
Sant Nikoas ar Pelem - Hent houarn fall Disul, da deir heur goude kreizde, etre Sant Nikolas ha Kermabagall an train bihan a zo diraillet c'hoaz. Sethu ar bederved gwech d'ean da zirouda. Euruzamant, ne oa med diou wetur, ha diou blac'h ebarz. Epad daou zevez goude n'eus tremenet train e-bed var al linen. |
Saint-Nicolas-du Pélem - Une mauvaise voie ferrée Dimanche, vers 15 heures, entre Saint-Nicola et Kermabagall, le petit train a encore déraillé. C'est la quatrième fois qu'il quitte les rails. Heurement, dans les deux seules voitures, il n'y avait que deux jeunes filles. Pendant deux jours, aucun train sur cette ligne. |
Ar Bobl, n° 143, 22 juin 1907 | Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Il s'agit ici de la voie ferrée départementale Rostrenen-Quintin
Un incendie à Callac, 1905
An tan - Kallak An tan an neus distrujet loc'h Per Daniel, devejour er C'haiervan. Kement tra oa el loc'h a zo bet kuzumet. Daniel zo kaoz e-hun d'an tan, dre ma nevoa lakeet eur fournô en eur c'hogn deuz al loc'h: korzen ar fournô a dreuze an doen blouz hag a neuz lakeet an tan ennhi.
|
L'incendie - Callac Le feu a détruit la hutte de Pierre Daniel, journalier à Kaiervan. Tout le contenu de la hutte a été consumé. Daniel est lui-même à l'origine de l'incendie, parce qu'il a installé dans un coin un fourneau dont le tuyau traversait le toit de paille et y a communiqué le feu |
Ar Bobl, n° 21, 11 février 1905 | Traduction: Jean Yves Michel, septembre 2012 |
Un incendie de chaume, au Moustoir, 1906
Ar Vouster An tan - E-tro eun heur var an abardaëz, an taboulin a c'halve d'an tan-gwall. Evel ma na oa ket eun daken dour en kear, dre ar zec'hour hag a bad dija aboue pell-zo, an dud a grene da c'houzout en peleac'h e oa kroget an tan-ze. Eun den var varc'h a oa deut da zigas kelou. En mereuri Ker-leon, e-kichen Keraez, eur vaouez a devoa tennet ar pell deuz he c'holc'hed ebarz eun hent kleuz hag e nevoa laket an tan ennan, evel ma ree bep bloavez. An amzer tom hag an aezen dener a lakeaz an tan da zired er parkou var dro o lakaat an aoun e kalonou an dud. Dont a rechont a benn d'hen lac'ha en eur skei war an douar gant skubelennou balan. En pad an noz eul loden a chomaz da evesaat lec'h ar gwall. Daou zevez arat a zo losket. Evurusamant an ed a oa bet laket d'al leuriou an devez araok. Ar c'hollou a zo dister |
Le Moustoir Le feu. Vers une heure de l'après-midi, le tambour annonça un incendie. Comme il n'y avait plus une goutte d'eau au bourg depuis déjà longtemps en raison de la sécheresse, les gens appréhendaient de connaître le lieu de départ de l'incendie. Un homme à cheval vint apporter des nouvelles. Dans la ferme de Kerléon, près de Carhaix, une femme avait retiré la bale de sa couette de lit et y avait mis le feu, dans un chemin creux, comme chaque année. Le temps chaud et le gaz échappé de la bale favorisèrent la progression du feu dans les champs alentours; les gens prirent peur. Ils vinrent aussitôt éteindre l'incendie en frappant le sol avec des balais de genêt. Pendant la nuit une équipe resta surveiller le lieu. Deux journaux furent brûlés. Heureusement, le blé avait été transporté la veille sur les aires de battage Les pertes sont insignifiantes. |
Ar Bobl, 8 septembre 1906 |
Traduction: Jean Yves MICHEL, juillet 2018 |
Un fusil qui fait des siennes à Locarn, 1906
Lokarn- Eur fuzul straket Ian Pinson, labourer-douar en doa eur park ha segal hadet ennan. Ar brini a zifoeltret e segal. Hen a leret d'he vevel Ioun Duros kemer eur fuzul goz a oa en ti ha tenna var ar brini. Duros a ieaz, mez pa leuskez an tenn, ar fuzul goz a strakaz etre e zouarn hag e vizied a o maleüruzet |
Locarn - Un fusil démantibulé Jean Pinson, cultivateur, possède un champ ensemencé en seigle que les corbeaux dévastent. Notre homme enjoint à son valet de ferme Yves Duros d'aller prendre dans la maison un vieux fusil et d'en faire usage sur les corbeaux. Duros obéit mais lorsqu'il tire, le vieux fusil explose entre ses mains dont les doigts pâtirent cruellement. |
Ar Bobl, 6 octobre 1906 | Traduction: Jean Yves MICHEL, mai 2017 |
Un incendie de lande à Berrien, 1906
Berrien - Lannou devet Eur tan gwall a zo en em diskleret er mene Pontaouien, parrez Berrien. Dustu digouezet ar c'helou, kleier ar Fouille ha Berrien a zonaz an toksin. Var lec'h pemp heur labour stard, an tan a zo bet gallet hen lac'ha. Ar c'hollou a zo istimet da nao c'hant lur. Bugale a vesa an denved o deus laket an tan. Assuranz ebed na zo. |
Berrien - Landes dévorées Un incendie dommageable s'est déclaré dans la montagne de Pontaouen en Berrien. Dès la nouvelle connue, les cloches de la Feuillée et de Berrien sonnèrent le tocsin. Il fallut cinq heures de dur labeur pour venir à bout des flammes. Les pertes sont estimées à 900 Francs. Des enfants qui gardaient les moutons ont mis le feu. On ne peut faire jouer aucune assurance. |
Ar Bobl, n° 103, 8 septembre 1906 | Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
900 Francs de 1906 équivalent à 3 600 euros de 2013
Chute malencontreuse d'un arbre, Le Moustoir , 1913
Ar Vouster - Eur wenn war eun ti Dimerc'her d'abardaë, eur wenn dero a zo koueet war di an dimezel Chaf Boudehent deuz Kerbunz, brevet an doën ha kalz a veurb diabarz. N'eus bet glazet den. Diriaou a oa la kat tri jô da checha ar wenn divar an ti. Gant bec'h awalc'h, a oant deut a-benn |
Le Moustoir - Un arbre tombe sur une maison. Mercredi en fin d'après-midi, un chêne est tombé sur la maison de la demoiselle Josèphe Boudehent, de Kerpunz; il a cassé le toit et brisé beaucoup de meublesd à l'intérieur. Aucun blessé. Jeudi, trois chevaux ont tiré l'arbre et, après bien des efforts, réussi finalement à le déplacer. |
Ar Bobl, n° 424, 1er février 1913 | Traduction: Jean Yves Michel, novembre 2012 |
Un effondrement de maison à Trébrivan en 1904
«Trabrian - Eun ti kouet en e boull Disadorn d’abardaë, pa oa erru er gear deuz foar Geraez, Goubil, deuz Retourik Trabrian, a chomaz gwall voëmet en eur veled e di kouet en e boull, e veurb brêvet, hag e vreg hag e vugale o ouela dirag an darvoud maleürus a oa c’hoarveet. Neuze oa kontet da C’houbil penoz e oa digoueet kont. E-pad koan e oa klevet eur strak henvel mad deuz eun tarz kurun er pellder. : ar re oa o tibri koan n’o doa bet med an amzer da zaillat er-meaz an ti, arok ma koueche ar mogueriou hag an doen var o c’hein. Evelse n’euz bet eüruzamant glazet den –a-bed. Eur gwall goll a ra Goubil koulskoude. E eost ar blä-ma a oa kasi tout var ar zolier, ha kredabl eo, eo bet sklabeet hag ifomet. E veurb a zob bet pladet ar peurvuia anê. Tregont blâ zo,e oa an ti-ze prest da vond d’an traon. Meur a wech oa bet skrivet d’ar perc’hen adsevel an ti, pe diana engali anan ; ober rea skouarn vouar. Esper zo e tic’haouo e verour deuz ar c’hollou an neuz gret. |
Trébrivan – Une maison écroulée dans une mare Samedi dans la soirée, à son retour de la foire de Carhaix, Goubil, de Restourik en Trébrivan, resta frappé de stupeur en voyant sa maison écroulée dans la mare, les meubles brisés, et sa femme et ses enfants déplorer à grandes larmes l’événement catastrophique qui les frappait. On raconta à Goubil les circonstances. Pendant le souper, un craquement semblable à un coup de tonnerre lointain se fit entendre : ceux qui étaient à table eurent à peine le temps de sortir avant que les murs et le toit ne s’effondrent sur eux. C’est pourquoi personne, heureusement, ne fut blessé. Cependant, Goubil subit une perte sévère. Sa récolte de l’année était quasi entière dans le grenier, et, vraisemblablement, dispersée et endommagée. La plupart de ses meubles ont été écrasés. Il y a trente ans, cette maison était sur le point de tomber. Le propriétaire fut avisé d'avoir à retaper la maison par écrit plus d’une fois et qu’il aurait affaire à la justice. Il fit la sourde oreille. On espère qu’il dédommagera son fermier du triste sort qu’il lui a réservé. |
Ar Bobl, n° 4, 15 octobre 1904 | Traduction, Jean Yves Michel, septembre 2012 |
Une saisie, à Plonévez-du-Faou, en 1904
Plonevez-ar-Faou Paotr en denved – Eur merour doc’h Toull-an-Haie, Plonevez, a oa laket ar sezi varnan, da Ouel-Mikel diveza gant e vestr An Dreo, doc’h Ar C’hlostr. Ar merour-ma a vage denved var hanter da Lann Ar Parch, mestr-skoul. Mez eur vech laket ar sezi, ne oa ket eurz da finval netra divar ar plas. Koulskoude oa digaset e zenved var o c’hiz d’ar Pach, e-lec’h guerza ‘nê da brofit ar mestr. Ar proprietour, pa oa roet anoudegez d’eon doc’h an tol, a reklamaz an denved dre hucher. Ar mest-skoul a nac’haz bea bet anê, mez pa velaz an hucher o vond da vid testou, e restolaz an denved. Diveatoc’h, ar merour a zeuaz a benn da baëa e c’hle, hag ar mestr-skoul a hadkavaz e zenved. Doue de rei iec’hed d’al loened paour ! |
Plonévez-du-Faou – L’homme au mouton Un fermier de Toul-an-Haie en Plonévez, fut saisi, lors de la dernière Saint-Michel, par son propriétaire Le Dréau, du C’hlostr. Ce fermier élevait un mouton de moitié avec Alain Le Page, maître d’école. Mais la saisie prononcée, on ne pouvait plus toucher à quoi que ce soit. Cependant, le fermier envoya, comme il put, le mouton à Le Page, au lieu de le vendre au profit du propriétaire. Le propriétaire, quand lui fut assené froidement ce coup, réclama à cor et à cri le mouton. Le maître d’école refusa mais quand il vit le criailleur chercher des témoins, il restitua le mouton. Plus tard, le fermier vint enfin payer sa dette et l’instituteur recouvra le mouton. Que Dieu accorde une bonne santé au pauvre animal ! |
Ar Bobl, n° 5, 22 octobre 1904 |
Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Maël-Pestivien: accident de travail
Maël-Pestien - Darvoud Louis Taupin, heskenner er Maël-Pestien, a oa pignet var eun bili koat evid hen heskenn, pa dorraz ar chadenn a zalc'he ar bili deuz ar marc'h-koat, ha Taupin a goueaz d'an douar. En e lamm, e koueaz var ar harpon, pehini a droc'haz kazi net e droad d'an den paour. Bet eo kaset da hospital Gwengamp |
Maël-Pestivien - Un accident Louis Taupin, scieur de long à Maël-Pestivien, était perché sur une grosse pièce de bois qu'il se proposait de scier, lorsque la chaîne qui retenait la pièce de bois au chevalet cassa et Taupin tomba. Sa chute sur un harpon, le pauvre homme eut le pied tranché. On l'a envoyé à l'hôpital de Guingamp. |
Ar Bobl, n° 197, 3 octobre 1908 | Traduction: Jean Yves Michel, novembre 2012 |
Langonnet - Troc'het e c'har gant eur falc'herez Dirgwener vintin, Loyer, labourer-douar er C'holloty, parrez Langonnet, a gomansaz troc'ha foen gant eur mekanik-falc'ha. Pa oa ar falc'herez o kerzet, Loyer a c'hoanteaz lampat d'an traon divar an azeen, mez elec'h diskenn a-ziou e reaz a-glei hag et posaz e droad dirag al lamen pehini a eia en dro bepred. E c'har a oa troc'het kazi net rêz e ibil-troad. An Doktored Lohéac ha Herveou, deuz Gourin, o deuz soignet anean ha gret e droad en e blas, en eur junta ar gwaziou asamblez. |
Langonnet - Jambe entaillée par une faucheuse Vendredi matin, Loyer, cultivateur au Golloty en Langonnet, commença à couper le foin en utilisant une machine. Alors que cette dernière était en marche, Loyer voulut descendre de son siège, mais au lieu de le faire vers la droite, il le fit vers sa gauche et posa le pied sur la lame qui était en mouvement. |
Ar Bobl, n° 187, 25 juillet 1908 |
Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Ar Vouster - Gwall zarvoud Digwener, Fulup An Oc'h, 48 plâ, merour en Kerpunz, ar Vouster, a oa et da douch ar c'hezek var ar manech evid dorna ed-du: riska reaz hag e oa tapet e vouztroad en dent ha friket. An doktor Marchais zo bet galvet var e dro disadorn. E c'har a zo bet red troc'het aneï d'an dre e ibil-troad |
Le Moustoir - Un accident très dommageable Vendredi, Philippe l'Hours, 48 ans, métayer à Kerpunz, commune du Moustoir, avait conduit ses chevaux au manège à battre le blé noir. C'était risqué et, de fait, son métatarse fut pris dans les dents et broyé. Le docteur Marchais, appelé le samedi, vint le soigner: il fallut couper la jambe à hauteur de la cheville |
Ar Bobl, n° 56, 14 octobre 1905 | Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Kleden-Poher - Darvoud Lenn a reomp er Groaz penoz Mab ar c'hont Du Laz, deuz Kleden, a oa o chasseal disul diveza, pa zigouezaz d'an daou denn euz e fusul mont er maez en eun taol ha skei en e vorzed goude beza draillet e veud hag e viz-ioud |
Cléden-Poher - Accident Nous lisons dans la Croix que le fils du comte du Laz, était dimanche à la chasse . Il arriva que les deux coups de son fusil partirent ensemble et il fut touché à la cuisse et égratigné au pouce et à l'index |
Ar Bobl, n° 105, 22 septembre 1906 |
Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Trabrian - An tan-gwall An tan zo bet kroget en kear Bourgerel, en eun ti da Bier Gorbel. An ti, pehini an nevoa eun estach, a zo bet devet meurb hag all. An anevaled a zo bet tennet euz ar c'hreier ha zoveteet. An tan an noa kroget ebarz kanab, uz da zollier eur c'hraou. Tost da bevar mil lur goll a ra Gorbel |
Trébrivan - un incendie Le feu apris au hameau de Bourgerel dans une maison appartenant à Pierre Corbel. Cette maison, qui avait un étage, a été détruite entièrement. Les animaux ont été sortis des crèches et sauvés. Le feu s'est déclaré dans le chanvre servant de plafond dans les étables et écuries. Corbel a perdu environ 4 000 Francs. |
Ar Bobl, 5 novembre 1904 | Traduction: Jean Yves MICHEL, juin 2018 |
Trabrian - Gwall zarvoud Dirgwener da noz divean, daou ejen da Ber Corbel zo bet mouget, en Bourgerel. Eur bern keuneud glaz, re bounner war zoliou neve-lakeet, a zeua da groui ar zoliou da goueza var an ohen ha d'o mouga. Mad eo bout var evez, rag ar sort kentelliou-man a goust ker. Pe da vare zo zavet eun asuranz da dic'haoui ar verourien deuz ar c'hollou loened ? |
Trébrivan - Un accident grave Vendredi dernier en soirée, deux boeufs appartenant à Pierre Corbel, de Bourgerel, ont été étouffés. Un tas de bois de chauffage vert, trop lourd pour un plafond nouvellement posé, a provoqué l'effondrement de ce dernier et l'étouffement des bêtes. Il est bon de se montrer prudent car ce genre de leçons coûte cher. Quand sera mise sur pied une assurance qui dédommage les métayers de la perte d'animaux ? |
Ar Bobl, n° 21, 11 février 1905 |
Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Trabrian - An tan Dirgwener, an tan zo kroget en Kerguilly, ti Joachelin hag a neuz great eur gwall domach. Pemp bâtis a zo bet devet. Lavarer a rer ne oant ket assuret. An tan a neuz kroget ive ti Fransou Floc'h, deuz Lokronan, ha devet eur millier ed. Ne oa ket assuranz. |
Trébrivan - Le feu Le feu s'est déclaré au hameau de Kerguilly, chez Joachelin et a engendré un grand dommage. Cinq bâtiments ont été dévorés par les flammes. Il nous a été dit qu'ils n'étaient pas assurés. Un incendie s'est produit aussi dans la maison de François Floc'h, du hameau de Locronan et a brûlé une demi-tonne de blé en grains. Pas d'assurance. |
Ar Bobl, 8 septembre 1906 | Traduction: Jean Yves MICHEL, novembre 2018 |
Huelgoat - An anouedadur En Huelgoat a zo breman eur c'hlenved stagus hag a sko var gazi an holl dud; eun espes anoueadur eo, gant terzien ha paz ouspenn. En peb famill pe dost a zo bet eun bennag klanv gant ar c'hlenved-ze. |
Huelgoat - un refroidissement Au Huelgoat sévit actuellement une maladie contagieuse qui frappe à peu près toutes les personnes; c'est une espèce de refroidissement accompagné de fièvre et de toux. Chaque famille ou à peu près compte un malade atteint de cette pathologie |
Ar Bobl, n° 20, 4 février 1905 | Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Kollorek - Eur c'hi klanv Disadorn, eur c'hi klanv en em dremen dre vourk Kollorek a neuz kroget en kalz a chas all hag en eur plac'h vihan 6 vla. Er Rest a neuz kroget en eur gwas all. An Dantec, adjent-maër, en em lakeaz var roudou al loen hag a lac'haz aneon a daoliou fusul. Ar Goff, veterinaër en Keraez, a neus dispennet korf a hi hag anveet e oa ar gounnar gantan. Ar re a zo bet dantet a vo kaset da soignal da Bariz |
Collorec - Un chien malade Samedi, un chien malade qui se promenait dans le bourg de Collorec, mordit beaucoup d'autres chiens et une fillette de 6 ans. Au Rest, il mordit aussi un homme. Le Dantec, adjoint au maire, se mit à la poursuite de l'animal et le tua à coups de fusil. Le Goff, vétérinaire à Carhaix, fit une dissection de l'animal et reconnut qu'il était porteur de la rage. Les victimes devront aller se faire soigner à Paris. |
Ar Bobl, n° 57, 21 octobre 1905 | Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Huelgoat - Maro dre zarvoud Dirgwener 10 a viz gouere, Laurenz Nedeleg, mevel en Hotel Franz, a zeuaz da goêl ar marechal Olier evid houarni eul lon kezek. Goude al labour, Fransou Karoff a bignaz var ar jo evid kas anean d'al lenn. Souden, den ha marc'h a zizparisaz en eun toull don . O weled kemend-ma, Charles Guyomar, kartervestr en permision, a lammaz en dour heb diwiska, tapout a reaz Caroff dre e vrec'h, mez goude bea sklejet anean hed eiz goured, e oa red d'ean leuskel krog, gant ar skuizder ha Caroff a veuaz. Ar marc'h a zo 'n em gavet e-hunan ar ribl hag et de varchosi. Div heur goude e oa kavet ar c'horf maro. |
Huelgoat - Décès accidentel Mercredi 10 juillet, Laurent Nédélec, valet à l'Hôtel de France, vint faire ferrer une jument chez le maréchal Olier. Le travail terminé, François Caroff grimpa sur la monture afin de l'envoyer à l'étang. Soudain, homme et cheval disparurent dans un trou profond. A cette vue, Charles Guyomar, quartier-maître en permission, sauta dans l'eau sans se déhabiller, attrapa Caroff par le bras, mais après l'avoir traîné sur huit brassées, fatigué, il dut lâcher prise et Caroff se noya. Le cheval regagna seul la rive et l'écurie. On trouva le cadavre deux heures après. |
Ar Bobl, n° 176, 18 juillet 1908 | Traduction: Jean Yves Michel, octobre 2012 |
Karnoët - Friket dindan e gar
René ar Gall, oajet a 15 vlâ, mevel ti an Ao. Mahé, deuz ar Gozker, a oa an de all o vond da gerc'het eur varikennad dour d'ar Penity, pa spontaz e varc'h barz eur pleg-hent hag e oa tolet dindan roujou ar c'har. Pa dremenaz tud dre eno, eoa kavet ar paour kez den iaouank beuet en e wad ha prestig goude e varvaz |
Carnoët - Ecrasé sous sa charrette René Le Gall, âgé de 15 ans, domestique de ferme chez Mahé au Cosquer allait l'autre jour prendre une barrique d'eau au Pénity quand son cheval prit peur à un tournant de la route et le jeta sous les roues de la charrette. A leur arrivée, les voisins trouvèrent le pauvre jeune homme baignant dans son sang et, peu de temps après, il mourut. |
Ar Bobl, n° 1 , 24 septembre 1904 |
Traduction: Jean Yves Michel, août 2013 |
Dernière modification le 08/12/2018